Paul Vanden Boeynants werd nooit veroordeeld voor de door Knack aangeklaagde belangenvermenging en vriendjespolitiek in de miljarden wegende legeraankopen. Altijd weer werd VDB afgedekt door zijn coalitiegenoten die ‘ het volste vertrouwen in de minister bewaarden’. Onveranderlijk stelden de kranten dat Knack onvolledig, ja slordig werk had geleverd.

Telkens ook stond de minister van Landsverdediging klaar met een lijst van onjuistheden en onvolkomenheden die zijn advocaten in rechten van antwoord goten.

In 1981 bracht Knack een verhaal over Luxemburgse nepfirma’s en zwart geld gelinkt aan de vleeshandel van VDB. Het zou tot 1986 duren vooraleer het gerecht de tijd vond om de zaak uit te spitten en Vanden Boeynants door de Brusselse correctionele rechtbank werd veroordeeld.

De Brusselse rechter Carlos Amores y Martinez noemde Vanden Boeynants ‘een onverbeterlijke fraudeur’. Tot dan heette Vanden Boeynants in de pers ‘een sluwe machtspoliticus, een soms geniale strateeg’, en ‘een politicus van zijn woord, met wie deals konden worden gesloten’.

En plots was Vanden Boeynants niets van dat alles nog. Een ordinaire zaak van belastingontduiking deed hem struikelen. Vanden Boeynants had politiek uitgediend, hij was vervangbaar geworden.

Vicepremier Johan Vande Lanotte stuurde geen rechten van antwoord naar de VRT-journalisten die in hun boek De keizer van Oostende de aandacht vestigen op zijn linke zaakjes.

Vande Lanotte speelde het handiger dan VDB. Nog voor het boek in de winkel lag, nodigde hij een tiental journalisten uit op zijn kabinet. Zij deden het werk voor hem. Als razende boskabouters schoten die, met de lijst van ‘fouten’ aangereikt door de minister, gaten in een boek dat ze nauwelijks hadden gelezen.

Nadat de auteurs door de VRT-directie aan de ketting werden gelegd, hoefde Vande Lanotte slechts toe te kijken terwijl de Vlaamse media elkaar de les gingen lezen. In de Kamer bevestigde premier Elio Di Rupo het vertrouwen in vicepremier Vande Lanotte. Want de politieke kaste sluit zich altijd als een oester rond de haren.

Toch legden de auteurs van De keizer van Oostende de vinger op een heel zere plek: de relatie tussen politiek en zakenleven – in het geval van Vande Lanotte op diens zakelijke banden met windenergieproducent Electrawinds.

Wim Van den Eynde, een van de auteurs van het boek, deed eerder al iets soortgelijks als coauteur van de memorabele Panorama-uitzending Pax Electrabel, waarin de nauwe samenwerking tussen de paarse regering en Electrabel werd aangetoond.

Premier Guy Verhofstadt gaf toen Electrabel, een loot van het Franse Suez waar Etienne Davignon prominent in de raad van bestuur zetelde, de verzekering dat het tot 2010 niet extra zou worden belast. De rest van de coalitie, ook de socialist Johan Vande Lanotte, zat er welgemutst naar te kijken.

En kijk, eerder dit jaar zagen we hoe Guy Verhofstadt bij de financiële holding Sofina de plaats innam van, jawel, Etienne Davignon. Is dat onwettig? Nee. Het is politiek wel erg onkies.

Johan Vande Lanotte verdedigde zich in de krant: ‘Ik heb me ingezet voor de offshore windindustrie, op alle mogelijke manieren. (…) Ik had ook niets kunnen doen. Dan was dit soort boek nooit over mij geschreven.’

Het ontgaat de minister dat zijn inzet voor de offshore windindustrie niet ter discussie staat, wel dat hij ook nog de raad van bestuur ging voorzitten van een leverancier van windenergie. Als de minister bovendien een door hem in 2008 opgerichte vennootschap een jaar later al verkoopt aan diezelfde leverancier, dan is het onvermijdelijk dat daar vragen bij worden gesteld.

Vande Lanotte was ook voorzitter van Otary, een consortium met onder meer Electrabel dat windmolenparken bouwt. Toen hij opnieuw minister werd, nam Vande Lanotte, zoals het hoort, formeel ontslag. Maar de band met Otary blijft wel bijzonder intens.

Het consortium wordt immers voorgezeten door kameraard Olivier Vanderijst, een PS-creatuur met een onoverzichtelijke mandatenlijst achter zijn naam.

Puur toeval: diezelfde Vanderijst, ooit woordvoerder van Guy Mathot, werd onlangs door de regering aangewezen als regeringscommissaris bij de NMBS die, zoals iedereen weet, ook dure plannen heeft in Oostende.

Met zijn agent Vanderijst in Oostende en bij de NMBS kan premier Elio Di Rupo best wel vertrouwen op vicepremier Vande Lanotte. De premier kreeg zelfs de lachers in het parlement op zijn hand met de melding van Vande Lanottes onbezoldigde mandaat bij VZW Kerstfeest, een vereniging die jaarlijks een kerstfeest voor Oostendse bejaarden organiseert.

De vergelijking met Vande Boeynants is weer treffend. VDB wilde graag gepensioneerden verrassen met door hem geleverde pensen met appelmoes.

Politici als Vande Lanotte, Verhofstadt en Dehaene maken zich vaak zorgen over het toenemende populisme.
De oorzaak daarvan staart hen elke ochtend aan vanuit de spiegel.

Rik Van Cauwelaert